Ukrayna’da Adalet ve Enerji Bakanları, enerji sektöründeki büyük yolsuzluk skandalı nedeniyle Devlet Başkanı Zelenskiy’nin talebiyle istifa etti.
Ukrayna’nın adalet ve enerji bakanları, Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin talebi üzerine istifalarını sundu.
Başbakan Yuliya Sviridenko, daha önce enerji bakanlığı yapan Adalet Bakanı Herman Haluşçenko ile mevcut Enerji Bakanı Svitlana Grınçuk’un görevlerinden ayrıldığını duyurdu.
Sviridenko, hükümetin ayrıca Zelenskiy’e yakınlığıyla bilinen Timur Mindıç ile iş insanı Aleksandr Tsukerman’a yönelik yaptırım kararı aldığını da belirtti.
Zelenskiy, Telegram üzerinden paylaştığı videoda istifaların bir “güven meselesi” olduğunu söyledi.
Öte yandan dönemde Rusya’nın kritik altyapıyı hedef alan son saldırıları ülke çapında kesintileri yoğunlaştırdı.
Ukraynalı yetkililer, Rusya’nın füze ve insansız hava aracı (İHA) saldırılarıyla sürekli vurulan enerji şebekesini ayakta tutmak için Avrupa’dan gelecek parayı teminat altına almaya çalışıyor.
SORUŞTURMA 15 AYDIR DEVAM EDİYOR
Associated Press’in aktardığına göre, Ukrayna Ulusal Yolsuzlukla Mücadele Bürosu (NABU), devlete ait nükleer enerji şirketi Energoatom bünyesinde faaliyet gösteren bir zimmete para geçirme ve rüşvet şebekesini 15 aydır soruşturuyordu.
Soruşturma kapsamında 70’ten fazla baskın düzenlendi, bin saati aşan dinleme yapıldı, beş kişi gözaltına alındı ve enerji sektöründe yaklaşık 100 milyon dolar tutarında ödemeler alan yedi şahıs daha tespit edildi.
NABU, şüphelilerin isimlerini kamuoyuna açıklamadı ancak aralarında bir iş insanı, enerji bakanının eski bir danışmanı, Energoatom’da fiziki güvenlikten sorumlu bir yönetici ve kara para aklama faaliyetleriyle bağlantılı şahısların bulunduğunu bildirdi.
Kurum, sekiz kişiyi rüşvet, görevi kötüye kullanma ve gelirlerini katbekat aşan servet edinmekle suçladı. Soruşturmacıların bu yapıya kurum içinde “Midas” adını verdiği öğrenildi.
Energoatom ise soruşturmanın faaliyetlerini aksatmadığını açıkladı.
RÜŞVET ÇARKI NASIL İŞLİYORDU?
NABU kayıtları, şebekenin Energoatom yüklenicilerinden yüzde 10 ila 15 arasında rüşvet almak için nasıl pazarlık yaptığını ortaya koyuyor.
Kod adları ve imalı ifadelerle yapılan görüşmelerde şantaj, baskı yöntemleri ve sıkıyönetim koşullarında Energoatom gibi hayati hizmet sunan şirketlere yüklenicilerin dava açmasını engelleyen yönetmeliğin nasıl istismar edileceği ele alınıyor.
Energoatom’un yıllık gelirinin yaklaşık 4,7 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.
Kayıtlara göre dört kişi, yasa dışı gelirleri Kiev’deki bir ofis üzerinden akladı.
Belgelerin bir bölümünde, komploya karışanların “Che Guevara” olarak adlandırdığı eski bir başbakan yardımcısına yaklaşık 1,2 milyon dolarlık ödeme yapıldığı bilgisi yer alıyor.
ZELENSKİY, YOLSUZLUKLA MÜCADELE VADETMİŞTİ
Ukrayna, bağımsızlığından bu yana kökleşmiş yolsuzlukla mücadele ediyor ve Zelenskiy, göreve yolsuzluğu ortadan kaldırma vaadiyle gelmişti.
Zelenskiy, 2023 yılında da ordu tedarikinde yaşanan bir skandalın ardından Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov’u görevden almıştı.
Zelenskiy’nin partisinden milletvekili Oleksandr Merejko, AP’ye yaptığı açıklamada, bu meselenin hem içeride hem de dışarıda Kiev’e zarar verme potansiyeli taşıdığını söyledi.
Merejko, skandalın “ülke içindeki birlik ve istikrarı zayıflatmak için kullanılacağını” belirterek dış ortakların bunu Ukrayna’nın geri adım attığına dair bir işaret olarak görebileceği uyarısında bulundu.
Merejko, “Ruslar enerji şebekemizi yok ederken ve insanlar karanlıkta kalırken birileri savaş sırasında para çalıyordu” diye konuştu.
Skandal, Zelenskiy’nin uzun süredir yakın çalıştığı Mindıç ile ilişkisini de yeniden gündeme taşıdı.
NABU, Mindıç’ın savaş döneminde hızla büyüyen ve devletle sözleşmeler yapan Fire Point adlı İHA üreticisiyle muhtemel bağlantılarını inceledi.
Araştırmacı gazeteci Yuriy Nikolov ise asıl meselenin Mindıç’la ilişkili olduğu iddia edilen bir şirketin, yönetimdeki şahsi bağlantılar sayesinde usulsüz biçimde kamu ihaleleri alması olduğunu söyledi.
Merejko, Zelenskiy’nin skandaldan önce Mindıç’tan uzaklaşmış göründüğünü belirtti ancak “çevresindeki birilerinin çabuk para kazanma hevesine kapılmış olabileceğini” de sözlerine ekledi.
Haluşçenko ise Facebook’ta yaptığı açıklamada, kendisine yöneltilmiş bir suçlama olmadığını vurguladı ve soruşturma sürerken görevi bırakmanın “medenice ve doğru” olduğunu belirtti.
Haluşçenko, mahkemede kendini savunacağını söyledi.
NABU’nun kayıtlarında ayrıca, bazı yetkililerin daha kazançlı fırsatları beklemesi nedeniyle enerji altyapısının korunmasına yönelik tahkimat çalışmalarının geciktirildiği iddiası da yer alıyor.
Kayıtlarda, savunma yapıları inşası için önce tanıdık bir şirkete yönelme, ardından rüşvet oranını yüzde 15’e kadar çıkarma önerileri geçiyor.
Daha önce Ukrayna Enerji Bakanlığı’nın nükleer tesislerin etrafındaki kırılgan noktalara ilişkin bir yılı aşkın süredir yapılan uyarılara rağmen gerekeni yapmadığı iddiaları basına yansımıştı.
Ukrayna’daki üç aktif nükleer santralin etrafındaki korunmasız şalt sahaları, özellikle zayıf halkalar olarak gösterilmişti.
Milletvekilleri daha sonra bu eksiklikleri Haluşçenko’nun görevden alınması çağrılarına gerekçe yapmıştı.
AVRUPA KAYGILI
Ukrayna’nın enerji altyapısını güçlendirmek için büyük yatırımlar yapan Avrupa ülkeleri, gelişmeleri kaygıyla karşıladı.
Almanya Başbakanı Friedrich Merz’in sözcüsü Stefan Kornelius, Berlin’in “Almanya’nın ciddi destek sağladığı bir sektörde” yolsuzluk iddialarından rahatsız olduğunu söyledi.
Sözcü, Avrupa Komisyonu’nun geçen hafta yayımladığı ve Kiev’e yolsuzlukla mücadele çabalarını sürdürme çağrısı yapan raporu hatırlattı.
Kornelius, Almanya’nın “bu somut vakadaki gelişmeleri izleyeceğini” ve gerekirse sonuçları değerlendireceğini belirtti.
Bununla birlikte Kornelius, Berlin’in Ukrayna hükümeti ile yolsuzlukla mücadele kurumlarının “şeffaf bir sonuca” ulaşacağına güvendiğini ifade etti.
Siyasi analist Oleh Saakiyan, AP’ye yaptığı açıklamada, yolsuzluk şebekesinin “milyonlarca, hatta on milyonlarca dolar” içerdiğini ancak tam boyutunun henüz belli olmadığını söyledi.
Saakiyan, bunun Ukrayna tarihinin en büyük yolsuzluk vakası olmasa da savaş koşullarında gerçekleşmesi ve devlet içindeki “kilit aktörleri” içermesi nedeniyle önem taşıdığını da sözlerine ekledi.