Rusya’nın işgalinden kaçarak ABD’ye sığınan on binlerce Ukraynalı, yasal statülerinin yenilenmesindeki gecikmeler nedeniyle büyük bir belirsizlikle karşı karşıya.
Rusya’nın işgalinden kaçtıktan yaklaşık üç yıl sonra, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) on binlerce Ukraynalı, bir zamanlar çalışmalarına, eğitim görmelerine ve hayatlarını yeniden kurmalarına olanak tanıyan yasal korumaların çöküşüyle karşı karşıya.
Reuters’ın haberine göre, ABD hükümetinin iç verileri, 31 Mart itibarıyla yaklaşık 200 bin kişinin yasal statüsünü kaybetme riski altında olduğunu gösteriyor.
Bu veriler, birikmiş başvuru sayısının boyutunu ilk kez ortaya koydu.
YASAL KORUMA ÇÖKTÜ
Bu belirsizliğin merkezinde yer alan isimlerden biri de Kateryna Golizdra. Başvurusunun yenilenmesine ilişkin haber beklerken altı ay geçiren Golizdra, altı ay daha bekleyebileceğini düşünüyor.
Ancak yasal statüsü mayıs ayında sona erdiğinden bu yana, durumun sonuçları anında hissedildi.
35 yaşındaki Golizdra, otomatik olarak sınır dışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı, çalışma iznini kaybetti ve Fort Lauderdale’deki Ritz Carlton otelinde yılda 50 bin dolardan fazla kazandığı yöneticilik görevinden ayrılmak zorunda kaldı.
İşiyle birlikte sağlık sigortasını da kaybeden Golizdra’nın karaciğer rahatsızlığıyla ilgili kontrolleri de sona erdi.
Reuters’a yaptığı açıklamada, savaş nedeniyle yerinden edilen ve şimdi Almanya’da yaşayan annesine artık para gönderemediğini söyledi.
TRUMP YÖNETİMİ PROGRAMI ASKIYA ALDI
Yaklaşık 260 bin Ukraynalının ülkeye kabul edildiği insani şartlı tahliye programı, eski Başkan Joe Biden döneminde Nisan 2022’de başlamıştı.
Program, BM tarafından dünya çapında kaydedilen 5,9 milyon Ukraynalı mültecinin (5,3 milyonu Avrupa’da) küçük bir kısmına iki yıllık kalış hakkı sunuyordu.
Fakat Trump yönetimi, ocak ayında güvenlik endişelerini gerekçe göstererek hem başvuruları hem de yenileme işlemlerini durdurdu.
Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile Oval Ofis’te yaptığı gergin toplantının ardından ABD Başkanı Donald Trump, mart ayında grubun statüsünü tamamen iptal etmeyi düşündüğünü açıkladı.
Trump programı yürürlükte bırakmış olsa da çok az ilerleme kaydedildi. Bir federal yargıç, mayıs ayında yetkililere işlemleri yeniden başlatma emri verdi.
Ancak bir dava kapsamında geçen hafta yayımlanan hükümet verileri, göçmenlik makamlarının o zamandan bu yana Ukraynalılar ve diğer milletlerden kişiler için yalnızca bin 900 yenileme başvurusunu işleme aldığını gösteriyor.
Bu rakam, izinleri çoktan sona ermiş veya sona ermek üzere olan on binlerce kişinin başvurularının yalnızca küçük bir kısmını oluşturuyor.
Temmuz ayında Trump tarafından imzalanan bir harcama paketi, kişi başına mevcut bin 325 dolarlık ücrete ek olarak insani yardım başvurularına bin dolarlık yeni bir ücret getirdi.
“HER AN GÖZALTINA ALINABİLİR”
Golizdra haber beklerken, üç eski göçmenlik yetkilisi Reuters’a yaptığı açıklamada, Golizdra’nın federal yetkililer tarafından her an gözaltına alınabileceğini belirtti.
Golizdra, son altı ayını “stres ve kaygı dolu bir hamster çarkı” olarak tanımladı. ABD’den ayrılmak zorunda kalırsa hayatını bir kez daha sıfırdan kurmak zorunda kalacağını ifade etti.
Reuters, çalışma izinleri sona erdikten sonra işlerini kaybeden 24 Ukraynalı ile mülakat yaptı. Bu kişiler arasında yazılım uzmanları, bir okul öncesi öğretmeni, bir finansal planlamacı, bir iç mimar ve bir öğrenci bulunuyordu.
Bazıları birikimlerini kullandıklarını, borçlandıklarını veya topluluk desteğine başvurduklarını söyledi. Diğerleri ise tutuklanma korkusuyla evden nadiren çıktıklarını belirtti. Bir kısmı ise şimdiden Kanada, Avrupa veya Güney Amerika’ya gitmişti.
Pek çok kişi için Ukrayna’ya dönmek imkânsız. Golizdra’nın Buça’daki evi, Mart 2022’de Rusya ordusunun kente saldırması esnasında ateşe verilmişti.
KORKU NEDENİYLE EVDEN ÇIKAMIYORLAR
Avukatlar ve yasa yapıcılar, yardım çağrılarında bir artış gördüklerini söylüyor.
Chicago bölgesinden Demokrat Partili ABD Temsilciler Meclisi üyesi Mike Quigley, 200’den fazla Ukraynalının ofisinden yardım istediğini aktardı. Pek çoğu, yenileme işlemleri tamamlanmazsa sınır dışı edilmekten korkuyor.
Ukrayna Göçmenlik Görev Gücü’nün yönetici direktörü ve hukuk danışmanı Anne Smith, koalisyon avukatlarının, akrabalarının gözaltına alındığını bildiren kişilerden haftada birkaç telefon aldığını söyledi.
Smith, Reuters’a yaptığı açıklamada, Ukraynalıların inşaat alanlarında, yemek teslimatı yaparken, Uber veya kamyon şirketleri için araç kullanırken ve Chicago ile Cleveland bölgesindeki daha geniş kapsamlı denetimlerde tutuklandığını belirtti.
Sponsorlar da artan baskıyı dile getiriyor. Kuzey Karolina’nın Raleigh kentinde ürün pazarlama müdürü olan Brian Snyder, üç Ukraynalı aileye destek olmuş.
Snyder, hükümetin tüm kurallarına uyan insanların şimdi kendilerine haksızlık yapıldığını hissettiğini söyledi.
Yakın zamanda bir kadının, gözaltına alınması durumunda acil durum irtibat kişisi olup olamayacağını sorduğunu anlattı.
Tanıdığı başka bir ailede ise genç yaştaki oğullarının şartlı tahliyesi yenilenirken, ebeveynleri ve küçük çocukları beklemede bırakılmış. Snyder, bu işlevsizliğin ve belirsizliğin toplum genelinde ciddi strese neden olduğunu ifade etti.
ABD’DEN AYRILIYORLAR
Bazıları için belgesiz kalma riski çok büyük. Reuters’ın görüşüne başvurduğu 24 kişiden altısı, göçmen gözaltı merkezine düşme veya Trump yönetiminin sınır dışı edilmesi zor diğer göçmenleri gönderdiği Latin Amerika ya da Afrika’ya gönderilme riskini göze almamak için ülkeden çoktan ayrılmış durumda.
Bu kişilerden biri de Eylül 2023’te Brooklyn’e taşınan 31 yaşındaki yazılım mühendisi Yevhenii Padafa.
Mart ayında iznini yenilemek için başvuran Padafa’nın başvurusu, eylül ayında süresi dolana kadar beklemede kaldı.
Ülkede kalmasının gelecekte ABD’ye yeniden girişini engelleyebileceğinden korkan Padafa, hükümetin CBP One adlı uygulaması üzerinden gönüllü olarak ayrılmaya çalıştı.
Trump yönetimi, sistem üzerinden ayrılanlara ücretsiz bir çıkış uçuşu ve bin dolarlık bir ikramiye taahhüt etmişti.
Padafa, yaşam maliyetinin daha düşük olduğu ve Ukraynalılar için insani yardım programı bulunan Arjantin’e gitmeyi umuyordu. Ancak, uygulamanın oraya bilet düzenlemediğini söyledi.
Bir ABD sınır yetkilisi, uçuşun Ukrayna’ya rezerve edilmesi gerektiğini bildirdi.
Padafa, ücretsiz bilet ve ikramiyeye güveniyordu. Bu ayın ortasında çok az parayla Buenos Aires’e vardığında, ilk kirasını ödemek için dizüstü bilgisayarını satmayı planlıyordu.
Padafa, “Ukrayna’ya dönersem kendimi cephede bulurum. Başka bir yerde evsiz kalmayı tercih ederim” diye ekledi.