Japonya Başbakanı Takaiçi Sanae, Tayvan’a olası bir Çin müdahalesine askeri yanıt verilebileceği yönündeki açıklamalarının ardından ABD Başkanı Trump ile telefon görüşmesi yaptı.
Japonya Başbakanı Takaiçi Sanae ve ABD Başkanı Donald Trump, bugün telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Takaiçi’nin Tayvan hakkındaki ifadeleri Pekin ile diplomatik gerilime yol açmıştı.
Takaiçi, bu ayın başlarında parlamentoda yöneltilen bir soruya, Çin’in Tayvan’a yönelik varsayımsal bir saldırısının Japonya’nın askeri müdahalesini tetikleyebileceğini söylemişti.
Bu açıklamalar, Pekin’in tepkisine yol açmış ve Çin’in Japonya’ya seyahat boykotu uygulamasını beraberinde getirmişti.
Çin, Tayvan’ı kendi toprağı olarak görmekte ve gerekirse güç kullanarak kontrol altına alabileceğini belirtiyor.
Tayvan yönetimi ise Pekin’in egemenlik iddiasını reddederek adanın geleceğine sadece Tayvan halkının karar verebileceğini savunuyor.
TRUMP, ÇİN-ABD İLİŞKİLERİNİ ANLATTI
Görüşmenin ardından gazetecilere açıklama yapan Takaiçi, “Başkan Trump, ABD-Çin ilişkilerinin son durumu hakkında kısa bir açıklama yaptı” dedi ancak daha fazla ayrıntı vermedi.
Takaiçi, “Başkan Trump, benimle son derece iyi dost olduklarını ve istediğim zaman kendisini aramaktan memnuniyet duyacağını belirtti” diye ekledi.
Çin’in resmi haber ajansı Şinhua, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in dün Trump ile yaptığı telefon görüşmesinde, Tayvan’ın “Çin’e dönüşünün” Pekin’in dünya düzeni vizyonunun önemli bir parçası olduğunu söylediğini bildirmişti.
Trump ise görüşmenin ardından sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, ticaret görüşmelerindeki ilerlemeye değinmiş ancak Şi ile Tayvan konusunu ele aldığından bahsetmemişti.
ÇİN DIŞİŞLERİ: KIRMIZI ÇİZGİ AŞILDI
Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, önceki gün yaptığı açıklamada, Japonya’nın yeni liderinin Tayvan’a olası bir askeri müdahaleyi ima eden sözleriyle “kırmızı çizgiyi aştığını” belirtmişti.
Vang, Çin Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanan açıklamasında, Takaiçi’nin ifadelerinin “şaşkınlık verici” olduğunu kaydetmişti.
Açıklamada Vang, “Japonya’nın mevcut liderlerinin Tayvan meselesine askeri müdahalede bulunma girişiminde bulunarak kamuoyuna açıkça yanlış bir sinyal göndermesi, söylememeleri gereken şeyleri söylemesi ve dokunulmaması gereken bir kırmızı çizgiyi aşması şaşkınlık vericidir” ifadelerini kullanmıştı.
Vang, Çin’in Japonya’nın eylemlerine “kararlılıkla yanıt vermesi” gerektiğini ve tüm ülkelerin “Japon militarizminin yeniden canlanmasını önleme” sorumluluğu taşıdığını eklemişti.
Pekin yönetimi ayrıca cuma günü Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’e bir mektup göndererek Takaiçi’nin ifadelerinin “uluslararası hukukun ve diplomatik normların ağır bir ihlali” olduğunu bildirmişti.
Çin’in BM Daimi Temsilcisi Fu Cong, mektupta, “Japonya, boğazlar arası duruma silahlı müdahalede bulunmaya cüret ederse, bu bir saldırganlık eylemi olur. Çin, BM Şartı ve uluslararası hukuk kapsamındaki meşru müdafaa hakkını kararlılıkla kullanacak, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü savunacaktır” demişti.
Öte yandan, Tayvan Başbakanı Co Cung-tai salı günü yaptığı açıklamada, adada yaşayan 23 milyon insan için Çin’e “dönüşün” bir seçenek olmadığını söyledi.
Japonya Kabine Baş Sekreteri Minoru Kihara ise düzenlediği basın toplantısında, “ABD-Çin ilişkilerinin istikrarı, Japonya da dahil olmak üzere uluslararası toplum için son derece önemlidir” dedi.
TAKAİÇİ’NİN TAYVAN’A DAİR SÖZLERİ
Taraflar arasında gerilimin fitilini ateşleyen gelişme, Takaiçi’nin 7 Kasım’da Japon parlamentosu Diet’te yaptığı konuşmada Tayvan’a ilişkin sözleri oldu.
Japonya’nın Tayvan Boğazı’na yönelik bir müdahaleyi “varlığını tehdit eden durum” olarak göreceğini dile getiren Takaiçi, “Eğer savaş gemileri ve askeri harekatlar işin içine girerse bu, şüphesiz Japonya’nın varlığını tehdit eden bir duruma dönüşebilir ve savunma amaçlı güç kullanımını gerektirebilir” ifadesini kullandı.
2015 tarihli Ulusal Güvenlik Yasası’nda “ülkenin varlığını tehdit eden durum”, müttefiklere yönelen fakat Japonya’ya da varoluşsal tehdit oluşturan saldırganlığa işaret ediyor. Ülke, bu durumda “öz savunma güçleri” olarak adlandırılan silahlı kuvvetlerini görevlendirebiliyor.
Takaiçi’nin sözleriyle ilk kez bir Japon Başbakanı, Tayvan’a yönelik bir müdahale halinde Japonya’nın askeri olarak dahil olacağına ilişkin açık beyanda bulunmuş oldu.
Önceki Japon liderler, tıpkı ABD yönetiminin yaptığı gibi, Çin’i işgali halinde askeri olarak destek verip vermeyeceklerine ilişkin sorulara kapalı ya da belirsiz yanıtlar veriyordu.
Japonya, 1895’teki Birinci Çin-Japon Savaşı’nın ardından Tayvan’ı işgal etmiş, Tokyo’nun Ada’daki sömürge yönetimi, İkinci Dünya Savaşı sonunda teslim olduğu 1945’e kadar 50 yıl sürmüştü.
ÇİN, YENİ SEÇİLEN JAPON BAŞBAKANA KARŞI TEMKİNLİ
Pekin yönetimi, Japonya’da iktidardaki Liberal Demokrat Partinin milliyetçi ve muhafazakar kanadını temsil eden, Çin’e karşı sert tutum yanlısı ve Tayvan destekçisi bilinen Başbakan Takaiçi’ye karşı başlangıçta temkinli tavır izledi.
Japonya’nın ilk kadın başbakanı Takaiçi, seçilmeden evvel Japonya’nın geçmişteki savaş suçlarına yönelik özür dileyen tutumunu eleştiren ve ders kitaplarında yakın tarihe ilişkin hata ve pişmanlık ifadelerini değiştirmek isteyen politikacı olarak tanındı.
Dönemin Kabine Baş Sekreteri Kono Yohei’nin 1993’te, dönemin Başbakanı Murayama Tomiiçi’nin 1995’te yaptığı savaş dönemi suçlarına ilişkin özür açıklamalarının tarihi çarpıttığını savunan Takaiçi, Japonya’nın savaş suçlarından sorumlu A-Sınıfı 14 savaş suçlusunun mezarlarının bulunduğu Yasukuni Tapınağı’nı da pek çok kez ziyaret etti.
Takaiçi, ayrıca Japon Anayasası’nın askeri saldırganlığı yasaklayan 9. maddesinin değiştirilmesini, Japonya’nın “öz savunma güçleri” olarak adlandırılan silahlı kuvvetlerine “ulusal savunma güçleri” denilmesini savunuyor.
Pekin yönetimi, bu tutumlarından duyulan endişe nedeniyle Takaiçi seçildiğinde genel teamüle aykırı olarak Devlet Başkanı ve Başbakan düzeyinde tebrik mesajı yollamadı.