ABD’de Donald Trump’ın iktidara dönüşü, Gazze’de ateşkes ve yapay zekaya yönelik dev yatırımlar… İşte 2025’e damga vuran 10 kritik gelişme.
GAZZE’DE KIRILGAN ATEŞKES
ABD’nin yoğun baskısı, İsrail ile Hamas arasında savaşın başlamasından iki yıl sonra ateşkes sağlanmasına yol açtı.
Anlaşma sayesinde sağ kalan son rehineler ve hayatını kaybedenlerin çoğu İsrail’e döndü. Buna karşılık Filistinli tutuklular serbest bırakıldı.
Gazze’ye insani yardım akışının arttığı iddia edilse de Birleşmiş Milletler ve yardım kuruluşlarına göre bölgenin ihtiyacını karşılamaya hala çok uzak.
Trump’ın barış planındaki en çetrefilli başlık olan Hamas’ın silahsızlandırılması süreci ise oldukça hassas ilerliyor.
Son haftalarda İsrail’in Gazze’ye düzenlediği hava saldırıları ve Lübnan’da Hizbullah hedeflerine yönelik operasyonlar bölgesel gerilimi sürdürürken, İsrail’in ABD desteğiyle İran nükleer tesislerini vurması yılın kritik dönüm noktalarından biri oldu.
TRUMP YENİDEN İKTİDARDA
Dünya ülkelerini etkileyen ticaret hamleleri, belgesiz göçmenlere yönelik kitlesel sınır dışılar ve federal hükümetin bazı birimlerinin fiilen dağıtılması…
Ocak ayında Beyaz Saray’a ikinci kez dönen Cumhuriyetçi Başkan Donald Trump, birçok değişime imza attı.
Demokrat eyaletlerde Ulusal Muhafızları konuşlandırdı, medyayı baskı altına alan adımlar attı ve çeşitlilik kapsayıcılık programlarına savaşı ilan etti.
Dış politikada geniş temaslara girişse de sonuçlar karışık oldu. Ekonomik memnuniyetsizlik ve hayat pahalılığı ise anketlere açıkça yansıdı.
Yerel seçimlerde alınan ağır yenilgiler, 2025 sonbaharındaki ara seçimler öncesi Cumhuriyetçilerin elini zayıflattı.
UKRAYNA’DA SONUÇSUZ DİPLOMASİ
Trump’ın Washington’a dönüşü, Ukrayna savaşının sonlandırılmasına yönelik bir dizi girişimi hızlandırdı.
Ancak Trump, Kiev ile Moskova arasında zikzak atan tutumuyla belirsizlik yarattı. Zelenski’yi Oval Ofis’te “dünyayı Üçüncü Dünya Savaşı’na sürüklemekle” suçlayan çıkışı büyük tepki çekti.
Ağustosta Alaska’da yapılan Trump–Putin zirvesi kısa kesildi ve ABD, Rusya’nın müzakereye hazır olmadığını ilan ederek yeni yaptırım paketi açıkladı.
Kasım sonunda uluslararası aktörlerin masaya koyduğu ABD taslak planı ise Kiev ve Avrupalı müttefikleri tarafından Moskova lehine bulunarak tepki çekti.
Bu süreçte Rus güçleri ağır kayıplar pahasına ilerlemeye devam ederken, Ukrayna şehirleri rekor sayıda füze ve İHA saldırısıyla karşı karşıya kaldı.
KÜRESEL TİCARET SAVAŞI
Trump’ın çelik, alüminyum ve bakır gibi stratejik sektörlere uyguladığı yüksek gümrük vergileri küresel çapta bir ticaret savaşını tetikledi.
Hedef alınan ülkeler misilleme planlarken, ABD ile AB ve Çin arasında zorlu müzakereler sonucu çeşitli anlaşmalar yapıldı.
Meksika ile süren görüşmeler devam ederken, Kanada ile temaslar bir eyaletin tarifeleri eleştiren reklamı sonrası askıya alındı.
Hayat pahalılığını düşürme baskısı altında kalan Trump, kasım ortasında kahve ve sığır eti gibi bazı gıda ürünlerindeki vergileri geri çekti.
YENİ BİR PAPA
8 Mayıs’ta, selefi Papa Francis’in ölümünün ardından 69 yaşındaki Robert Francis Prevost, Katolik Kilisesi’nin 267. lideri seçildi.
Şikagolu din adamı, neredeyse 20 yıl hizmet verdiği Peru’dan vatandaşlık almıştı ve Papa Leo XIV adını seçti.
Yoksullara, göçmenlere ve çevreye odaklanan çizgiyi sürdürürken, kadınların diyakon olarak atanması ve eşcinsel evliliklerin tanınması gibi konularda kısa vadede adım atılmayacağını söyleyerek muhafazakar kesime güvence verdi.
Z KUŞAĞI AYAKLANMALARI
Asya, Afrika ve Latin Amerika’da 30 yaş altı gençlerin öncülüğünde düşük yaşam standartları, sosyal medya sansürü ve yolsuzluğa karşı kitlesel protestolar patlak verdi.
Marakeş’te hükümet reform sözü verse de 2 binden fazla gösterici yargılanıyor.
Nepal Başbakanı KP Sharma Oli ve Madagaskar lideri Andry Rajoelina istifaya zorlanırken, Tanzanya’daki seçim sonrası gösteriler sert şekilde bastırıldı.
“One Piece” mangasındaki hasır şapkalı korsan bayrağı, kıtalar arası baskı karşıtı hareketin sembollerinden biri haline geldi.
YAPAY ZEKA PATLAMASI
Teknoloji devleri ve yatırımcılar, yapay zekânın büyümesine milyarlar akıttı.
Gartner’a göre yapay zeka harcamaları 2025’te 1 buçuk trilyon dolara, 2026’da ise 2 trilyon dolara ulaşacak.
Çip üreticisi Nvidia’nın değeri kısa süreliğine 5 trilyon doları aşarken, piyasalar yeni bir balon şüphesiyle sarsıldı.
Yapay zeka, yanlış bilgi yaymakla suçlanıyor, telif davaları artıyor, birçok şirket toplu işten çıkarmaları “AI dönüşümü” ile gerekçelendiriyor.
OpenAI, intihar eden bir gencin ailesinin açtığı dava nedeniyle inceleme altında. Şirket ebeveyn kontrollerini güçlendirdiğini açıklarken Kaliforniya da chatbot düzenlemeleri getirdi.
LOUVRE’DAKİ BÜYÜK SOYGUN
19 Ekim’de işçi yelekleri giyen hırsızlar, bir mobilya merdiveni kullanarak Paris’teki Louvre Müzesi’ne girdi.
88 milyon euro değerindeki Kraliyet Mücevherleri’ni alıp elektrikli scooterlarla kaçtılar. Ancak pırlanta kaplı bir tacı düşürdüler.
Tüm dünyada manşet olan soygun, dünyanın en çok ziyaret edilen müzesinde güvenlik tartışmalarını alevlendirdi.
Baskında rol aldığından şüphelenilen üç kişi tutuklandı, ancak çalınan eserler hala kayıp.
ABD’NİN VENEZUELA’YI KIZDIRAN OPERASYONLARI
Ağustostan bu yana Washington, resmi olarak ABD’ye gönderilen uyuşturucuyla mücadele gerekçesiyle Latin Amerika kıyılarında geniş bir askeri varlık bulunduruyor.
Son haftalarda Karayipler ve Pasifik’te uyuşturucu taşıdığı iddia edilen gemilere yönelik 20’den fazla saldırı düzenlendi. Bu saldırılarda çok sayıda kişi öldü.
ABD Adalet Bakanlığı operasyonların “yasal” olduğunu savunurken, bir BM yetkilisinin “yargısız infaz” eleştirilerini reddetti. Saldırılar, özellikle Maduro hükümetiyle gerilimi tırmandırdı.
ABD, Maduro’yu bir kartelin lideri olmakla suçluyor ve yakalanması için 50 milyon dolarlık ödül teklif ediyor.
REKOR KIRAN AŞIRI HAVA OLAYLARI
Vietnam’da ölümcül sel felaketleri yaşanırken, Karayipler ve Filipinler güçlü fırtınalarla vuruldu.
Bilim insanlarına göre iklim değişikliği nedeniyle aşırı hava olayları hem daha sık hem daha ölümcül hale geliyor.
Karayipleri vuran Melissa Kasırgası, Jamaika’nın geniş bölgelerini yıktı. Haiti ve Küba’da taşkınlara yol açtı.
Güneydoğu Asya’da Filipinler iki ay içinde Ragasa, Kalmaegi ve Fung-wong tayfunlarına maruz kaldı.
Avrupa’da ise sıcaklıklar rekor kırdı, yangınlar şiddetlendi. Akdeniz kıyıları son 50 yılın en büyük yangınını yaşadı.
ABD’de yıldırım kaynaklı yangınlar temmuz ortasında Büyük Kanyon’un Kuzey Kenarı’nın tüm sezon için kapanmasına neden oldu.