Bilim insanları, beynin yaşam boyunca beş ayrı evrede yeniden yapılandığını ve “ergenlik” döneminin 32 yaşına kadar sürdüğünü ortaya koydu.
Cambridge Üniversitesi’nden araştırmacılar, 0 ile 90 yaş arasındaki 3 bin 802 kişinin beyin taramalarını karşılaştırarak insan beyninin yaşam boyunca beş ana döneme ayrıldığını ortaya koydu.
Çalışmaya göre çocukluk, ergenlik, yetişkinlik, erken yaşlılık ve geç yaşlılık olarak tanımlanan bu evreler, dört kritik “dönüm noktasıyla” birbirinden ayrılıyor.
ERGENLİK 32 YAŞINA KADAR SÜRÜYOR
Araştırmanın en dikkat çekici bulgularından biri, “ergenlik” döneminin sanılandan çok daha uzun sürmesi. Bilim insanları, beynin ergenlikten yetişkinliğe geçişinin 32 yaşına kadar devam ettiğini belirtiyor.
Çalışmanın baş yazarı Dr. Alexa Mousley, “Beyin, ergenliğin başlangıcından erken 30’lara kadar uzanan doğal bir dönüşüm sürecinden geçiyor. Bu dönem, çoğu kişinin ‘ergenlik’ olarak düşündüğünden çok daha geniş bir yaş aralığını kapsıyor” dedi.
BEYNİN OLGUNLAŞMASI 30 YIL ALIYOR
Nature Communications’ta yayımlanan çalışmada araştırmacılar, beynin sinir bağlantılarını inceleyen “diffüzyon MRI” taramalarını kullandı. Binlerce verinin analiz edilmesiyle beynin yaşam boyunca beş ana aşamada geliştiği görüldü.
0–9 yaş: Çocukluk dönemi. Bu yaşlarda beyin hızla yeniden yapılandırılıyor. Yalnızca en aktif bağlantılar korunuyor. Gri ve beyaz madde hacmi artarken beyin kıvrımları daha sabit hale geliyor.
9–32 yaş: Ergenlik dönemi. Yaklaşık dokuz yaşında beynin ilk büyük dönüm noktası yaşanıyor. Ardından uzun süren ergenlikte beyindeki bağlantılar giderek daha verimli hale geliyor. Kısa ve doğrudan iletişim yollarının güçlenmesi, bilişsel performansı artırıyor. Ancak bu dönem aynı zamanda ruhsal bozuklukların görülme riskinin arttığı bir evre olarak dikkat çekiyor.
32–66 yaş: Yetişkinlik. Beynin yapısı bu dönemde daha durağan hale geliyor. Bölgeler giderek daha fazla “uzmanlaşıyor” ve birbirinden ayrışıyor. Araştırmacılar, bu dönemin zeka ve kişilik özelliklerinde bir “durağanlık” evresiyle örtüştüğünü söylüyor.
66 yaş sonrası: Erken yaşlanma. Beyaz maddedeki bozulma ve bağlantılarda hafif zayıflama görülüyor. Bu dönem, hipertansiyon gibi beyni etkileyen sağlık sorunlarının artmasıyla ilişkilendiriliyor.
83 yaş sonrası: Geç yaşlanma. Bu evre, beynin bağlantısallığında belirgin bir çöküşle karakterize ediliyor. Beyin genelinde iletişim yolları zayıflarken bazı bölgeler diğerlerine göre çok daha kritik hale geliyor.
Araştırmacılar, yaşam boyunca beyindeki bu dönüşümlerin dikkat, dil, hafıza ve davranışlarla ilgili birçok nörolojik ve psikiyatrik sorunun anlaşılmasına ışık tutabileceğini belirtiyor.