İngiltere Maliye Bakanı Reeves, bütçe öncesi resmi tahminleri halktan sakladığı ve vergi artışlarına zemin hazırlamak için ekonomik tabloyu kasten kötü gösterdiği suçlamarıyla karşı karşıya.
İngiltere Maliye Bakanı Rachel Reeves, bu ay açıklanan bütçe öncesinde resmi tahminler üzerinden halkı yanılttığı yönündeki suçlamaları inkar etti.
Reeves, daha büyük bir mali tampon oluşturma gerekliliği konusunda kamuoyuna karşı her zaman dürüst davrandığını savundu.
Bakan, 4 Kasım’da yaptığı konuşmada İşçi Partisi’nin 2024 seçimleri öncesinde seçmenlere verdiği sözleri bozarak gelir vergisi oranlarını artırmaya zemin hazırlamış ve bu durumu “daha önce düşünülenden daha zayıf” verimlilik performansına bağlamıştı.
Bununla birlikte cuma günü yayınlanan açıklama, tablonun hükümetin sunduğundan farklı olduğunu ortaya koydu. İngiltere Bütçe Sorumluluk Ofisi (OBR) başkanı, verimlilik notundaki düşüşün reel ücretlerdeki artış ve enflasyonla dengelendiğini gösteren tahminleri hükümete daha önce sunduklarını açıkladı.
Reeves, 4 Kasım konuşmasında bu dengeleyici unsurlardan bahsetmemişti.
Çarşamba günü Reeves, 26 milyar sterlin değerinde vergi artışı açıkladı ve İngiltere’deki vergi yükünü tarihin en yüksek seviyesine çıkaran 43 ayrı vergi artışı içeren paketi açıkladı.
Bu paket, gelir vergisi eşiklerinin dondurulmasını ve milyonlarca insanın daha yüksek vergi dilimlerine girmesini içeriyor.
Aynı zamanda paket, iki çocuk yardım sınırının kaldırılması ve sosyal yardım harcamalarındaki 73 milyar sterlinlik artışı ödemeye yardımcı olacak.
“TAHMİNLER GİZLİ TUTULDU”
OBR tarafından Reeves’e 4 Kasım konuşmasından önce sunulan gizli tahminler, bakanın mali kurallarını 4,2 milyar sterlinlik bir marjla karşılayacağını gösteriyordu. Söz konusu rakam, herhangi bir yeni bütçe tedbiri veya yılın başlarında yapılan refah kesintilerinin iptali hesaba katılmadan ortaya çıkan bir fazlaydı.
Buna rağmen Reeves, Sky News’e yaptığı açıklamada, tarihsel standartlara göre çok güçsüz kalan bu tamponu güçlendirmenin temel endişesi olduğunu ve bunun da halka “zor bir mesaj vermeyi” gerektirdiğini söyledi.
Reuters ajansının aktardığına göre Reeves, mevcut durumu savunurken şu ifadeleri kullandı:
“4 milyar sterlinin biraz üzerindeki fazla yeterli değildi. Bu hareket alanı yetersiz kalacaktı ve İngiltere Merkez Bankası’na faiz oranlarını düşürmeye devam etmesi için gereken alanı sağlamayacaktı.”
Çarşamba günü bütçe resmen açıklandığında, Reeves mali kurallara karşı hareket alanını önceki mali planındaki 9,9 milyar sterlinden 21,7 milyar sterline çıkararak iki kattan fazla artırmıştı.
MUHAFAZAKAR PARTİ’DEN İSTİFA ÇAĞRILARI
Öte yandan Muhalefetteki Muhafazakar Parti, Reeves’in 26 Kasım bütçesi öncesinde ekonomik durum hakkında halkı yanılttığı gerekçesiyle istifa etmesi gerektiğini belirtti.
Gölge Maliye Bakanı Mel Stride, Reeves’in yorumlarının halkı yanılttığını ve piyasalarda oynaklığa neden olduğunu öne sürdü.
Stride, Mali Yürütme Otoritesi (FCA) Başkanı Nikhil Rathi’ye dilekçe yazarak, Hazine brifingleri ve bakanlık açıklamaları sonucunda piyasada spekülasyon oluştuğunu ve tahvil piyasalarının dalgalandığını iddia etti.
Stride dilekçesinde, “Tüm bunlar faiz oranı karar alma dönemiyle çakıştı. Yatırımcılar, işletmeler ve sıradan aileler, Hazine ve bakanların kamuoyuna yaptığı ve artık yanıltıcı olduğunu bildiğimiz açıklamalara dayanarak kararlar aldılar. Bu nedenle, Hazine ve Başbakanlık dahil olmak üzere gizli bilgilere erişimi olan herkes hakkında olası piyasa kötüye kullanımı nedeniyle FCA tarafından soruşturma başlatılmasını talep ediyorum” ifadelerine yer verdi.
Reeves’in pazartesi günü milletvekilleri tarafından sıkıştırılması beklenirken, parlamentonun üst kanadı Avam Kamarası Başkanı Lindsay Hoyle’un talep edilmesi halinde acil soru önergesi sunulmasına izin vermesi muhtemel görünüyor.
BAŞBAKAN STARMER DA TEHLİKEDE
Başbakanlık Ofisi’nin (Downing Street), Keir Starmer’ın Rachel Reeves’a destek açıklamasının ardından, Başbakan üzerindeki baskı da yoğunlaştı.
Muhalefet kanadı, Maliye Bakanı’nın İngiltere’nin 30 milyar sterlinlik bir mali açıkla karşı karşıya olduğunu ısrarla vurgulayarak ve kasım bütçesinde ağır vergi artışlarına ihtiyaç duyulduğu uyarısını yaparak seçmenleri yanılttığını söylüyor.
Başbakanlık, Başbakan’ın Reeves’in konuşmasının arkasındaki rakamlardan haberdar olduğunu doğruladı.
Rakamlar arasında mali kuralların karşılanacağını gösteren resmi tahminler ve OBR’nin verimlilik düşüşünün herhangi bir açık yaratmadığı bilgisi de yer alıyordu.
Buna rağmen London Evening Standard gazetesine konuşan Başbakanlıktan ismi belirtilmeyen bir sözcü, Reeves’in yorumlarının “tamamen doğru” olduğu konusunda ısrar etti ve Starmer’ın konuşmanın içeriği hakkında bilgilendirildiğini belirtti.
İŞÇİ PARTİSİ İÇİNDE ÇATLAK SESLER
OBR’nin yetkililerle yaptığı görüşmelerin ayrıntılı bir kaydını yayınlamasının ardından tartışma hem İşçi Partisi liderliğini hem de Hazine’yi etkisi altına aldı.
Belgeler, Maliye Bakanı ve ekibinin, 30 milyar sterlinlik vergi artışına hazırlanırken mali açığı olduğundan çok daha büyük gösterdiğini ortaya koyuyor.
Bu hamlenin İşçi Partisi’nin arka sıralarındaki milletvekillerinden gelen refah harcamalarını finanse etmek için vergileri artırma çağrılarının önünü kesmek amacıyla tasarlandığı iddia ediliyor.
Tartışmalar büyüdükçe İşçi Partisi içinden de tepkiler yükselmeye başladı. İsmli parti belirtilmeyen kaynağı, London Evening Standard’a Başbakan’ın Maliye Bakanı’nın arkasında durduğunu, zira “Rachel’ın Keir Starmer’a, Keir Starmer’ın da Rachel’a kopmaz bir şekilde bağlı olduğunu” belirtti ve Reeves’i görevden almanın “Starmer’ı da tehlikeye sokacağını” ekledi.
REEVES’IN GÖREVDEN ALINMASI İÇİN İMZA KAMPANYASI
Bununla birlikte Muhafazakar Parti, Başbakan Starmer’ı Reeves’i görevden almaya çağıran bir imza kampanyası başlattı.
Eski Maliye Bakanı Nadhim Zahawi, “İstifa etmek zorunda; durduğu yer her dakika daha savunulamaz hale geliyor. Yalan söyledi ve manipülasyona uğrayan arka sıra milletvekilleri uğruna ekonomik büyümeyi feda etti” dedi.
İşçi Partisi’nin en büyük sendika bağışçısı da tepkilere katıldı. Unite Genel Sekreteri Sharon Graham, The Telegraph’a yaptığı açıklamada, Reeves’in uygulamama sözü verdiği gelir vergisi eşiklerinin dondurulmasının “utanç verici bir gizli vergi” anlamına geldiğini söyledi.
Reform UK partisinin genel başkan yardımcısı Richard Tice de bakanın görevden alınması çağrılarını yineleyerek, “Yeni bir maliye bakanı ile rotayı değiştirmenin ve İngiliz halkının güvenini yeniden inşa etmenin zamanı geldi” diye ekledi.
Mali Araştırmalar Enstitüsü’nün (IFS) eski başkanı Paul Johnson ise Reeves’in 4 Kasım basın toplantısının “muhtemelen yanıltıcı” olduğunu söyledi.
Independent gazetesine yaptığı değerlendirmede Johnson, Reeves’in sözlerinin, başta Ulusal Ekonomik ve Sosyal Araştırma Enstitüsü’nden (NIESR) gelen ve maliyede milyarlarca sterlinlik kara deliği doldurması gerekeceğini öngören bağımsız tahminleri doğrulamayı amaçladığını belirtti.
Johnson, “Aslında o sırada bildiği gibi, böyle bir delik mevcut değildi” diye ekledi.
Mevcut IFS direktörü Helen Miller da sosyal medyada yaptığı paylaşımda, “(Rachel Reeves’e) büyük bir mali onarım işi verilmedi… O halde o tuhaf sabah konuşması neydi?” sorusunu sordu.
Meslektaşı ekonomist Ben Zaranko da “Plan herkesi büyük bir gelir vergisi artışı beklemeye yönlendirmek, sonra o gün bunu yapmayarak onları şaşırtmak mıydı?” dedi.