Kazakistan’ın askeri düzlemde ilk kez NATO standartlarına uygun üretim sürecine geçmesi, Rusya siyasetinde tepkiyle karşılandı.
Kazakistan’da ülkenin savunma sanayisinde “yerli üretim kapasitesini artırmayı ve mühimmat alanında dışa bağımlılığı azaltmayı” hedefleyen bir sanayi programı olarak ilan edilen ASPAN projesi kapsamında toplam maliyeti yaklaşık 1 milyar dolar olan dört yeni topçu mühimmatı ve havan mermisi fabrikası kurulması planlanıyor.
Proje kapsamında üretilecek mühimmatlar, Kazakistan tarihinde ilk kez NATO standartlarına uygun olacak.
İlk tesis olan ASPAN-1 fabrikasının inşası başladı. Kazak tarafında projenin ana operatörlüğünü Great Sky şirketi üstleniyor. Şirketin yöneticilerinden Andrey Tihonenko, gerekli tüm hammadde alt yapısının Kazakistan’da bulunduğunu belirterek projenin uzun vadeli stratejik önemine dikkat çekti.
HEM RUS HEM NATO KALİBRASYONU
2027 yılında üretime başlaması beklenen ASPAN-1’de, Rus/Sovyet standardı topçu mühimmatı (82 mm, 120 mm, 122 mm, 152 mm) ile birlikte NATO standardı mühimmatların (155 mm ve 60 mm) da üretilmesi planlanıyor.
Kazak askeri yetkililer, ülkenin uzun yıllar mühimmat üretiminde Rusya ve eski Sovyet ülkelerine bağımlı olduğunu, bu durumun ordu kapasitesini sınırladığını vurguluyor. Karaganda yakınlarında beş yıl önce kurulan hafif silah mühimmatı fabrikasının ardından, topçu mühimmatı üretimi jeopolitik koşullar nedeniyle “kritik bir adım” olarak görülüyor.
TOKAYEV’İN “YERLİ ÜRETİM” TALİMATI
Hatırlatıldığı üzere, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, 2023’te Ukrayna’daki savaşın gölgesinde, askeri teçhizat ve mühimmat üretiminin mümkün olan en yüksek düzeyde yerelleştirilmesi talimatını vermişti ve zırhlı araçlardan İHA’lara ve modern silahlara kadar birçok sistemin Kazakistan’da üretilebileceğini açıklamıştı.
Savunma Bakan Yardımcısı Bakıtbek Sıdıkov da daha önce yaptığı açıklamada, Kazakistan’ın yalnızca Rus silahlarına bağımlı kalmasının doğru olmadığını, Türkiye, Çin, Sırbistan ve Çekya ile askeri-teknik iş birliğinin artırıldığını söylemişti.
KGAÖ ÜYESİ NEDEN NATO STANDARTLARINA GEÇİYOR?
Ancak projenin özellikle NATO standartlarında mühimmat üretimini içermesi, Rusya’da ciddi siyasi tartışmalara yol açtı. Rusya’dan eleştirmenler, Kazakistan’ın Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) üyesi olduğunu ve mevcut silah sistemlerinin NATO mühimmatıyla uyumsuz olduğunu hatırlatarak, bu adımın askeri olmaktan çok siyasi bir yönelim taşıdığını savunuyor.
Rusya Devlet Duması milletvekili Aleksey Juravlyov, Kazakistan’ın Rus silahlarını terk ederek Batı standartlarına yönelmesini “dostane olmayan bir adım” olarak nitelendirdi ve bunun gelecekte jeopolitik sonuçları olacağı uyarısında bulundu.
TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI BOYUTU
Rusya’da konuyla ilgili yayınlanan analizlerde ayrıca, ASPAN projesinin Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) çatısı altında savunma sanayiinde entegrasyon hedefleriyle bağlantılı olduğuna dikkat çekiliyor. Türkiye öncülüğünde yürütülen bu süreçte, ortak silah üretimi, teknoloji paylaşımı ve askeri tatbikatlar giderek artıyor.
Uzmanlar, bu gelişmeleri TDT’nin uzun vadede fiili bir askeri blok haline gelme ihtimali olarak yorumlarken, Azerbaycan’ın NATO standartlarına geçişini tamamlaması da bu sürecin önemli bir işareti olarak gösteriliyor.
BATI ETKİSİ VE “ÇOK YÖNLÜ DENGE” POLİTİKASI
Kazakistan’ın Batı ile artan ekonomik ilişkileri de Rus kamuoyunda dikkat çeken unsurlar arasında. Son olarak, Washington’da düzenlenen C5+1 zirvesi sonrasında, ABD’li bir şirketle 1,1 milyar dolarlık stratejik maden anlaşması imzalanması, Batı’nın ülkedeki ekonomik ve siyasi etkisinin arttığı yönünde yorumların yapılmasına neden olmuştu.