Als China geen actie onderneemt, kampt ruim 70 procent van de volwassenen en ruim 32 procent van de kinderen over vijf jaar met overgewicht of obesitas. Daarvoor waarschuwt China’s Nationale Gezondheidscommissie.
Het toenemend aantal te zware mensen heeft vooral te maken met leefstijlkeuzes: Chinezen consumeren te veel, te ongezond en bewegen te weinig.
De toename van mensen met overgewicht dreigt een gigantische kostenpost te worden voor het land. Naar schatting zal 22 procent van alle medische kosten in 2030 verband houden met overgewicht of obesitas.
China’s zorgstelsel staat momenteel al voor aanzienlijke uitdagingen. Het land kampt met een groot tekort aan zorgmedewerkers, het zorgstelsel moet het doen met te weinig geld en de samenleving vergrijst in rap tempo. In 2050 zal 39 procent van de Chinezen 65 jaar of ouder zijn.
Veel zittend werk
China’s snelle economische vooruitgang en modernisering van de afgelopen decennia heeft grote invloed gehad op het welvaartsniveau en het leven van de Chinezen. Meer mensen hebben hun banen waarbij ze veel bewogen ingeruild voor kantoorbanen. Deze overgang in combinatie met toegenomen prestatiedruk, stress en langere werkdagen leidt tot minder beweging.
De economische transformatie van een agrarische naar een moderne samenleving ging gepaard met een razendsnelle verstedelijking. In 1980 woonden zo’n 200 miljoen Chinezen in steden. Nu ligt dat aantal rond de miljard.
Met die verstedelijking is ook het aanbod van eten uitgebreid. In grote steden is het niet ongebruikelijk dat restaurants 24 uur per dag open zijn en is het aanbod heel divers, van Chinese maaltijden tot westerse fastfood.
Ook speelt China’s digitalisering een grote rol in de veranderende eetgewoontes. Vandaag de dag bestellen zo’n 545 miljoen Chinezen eten online, de meerderheid van alle internetgebruikers.
Dit houdt ook verband met het werk dat deze bestellers hebben. Chinezen maken lange dagen en hebben geen zin om ook nog eens boodschappen te moeten doen en te koken. Zeker niet als het prijsverschil tussen een zelfgemaakte maaltijd en een afhaalmaaltijd nihil is.
Fastfood in China
Ook de fastfoodconsumptie is aanzienlijk toegenomen. Chinezen gaven in 2023 gemiddeld zeven keer zoveel geld uit aan fastfood als in 2005. De populariteit van snel en gemakkelijk eten neemt al decennia toe.
In 1987 was KFC de eerste internationale fastfoodketen die z’n deuren opende in China. In de jaren daarna volgden nagenoeg alle grote fastfoodconcerns. De bedrijven die hun menu en prijzen goed hebben kunnen aanpassen aan de wens van de Chinese consumenten doen goede zaken. Zo heeft KFC met ruim 10.000 filialen ruim twee keer zoveel winkels in China als in de VS.
Maar het zijn niet alleen de buitenlandse fastfoodketens die hun stempel hebben gedrukt op de Chinese eetcultuur. Het Chinese Mixue, een fastfoodketen die ijs en (bubbel)thee verkoopt, mag zichzelf sinds vorig jaar met 45.000 filialen de grootste fastfoodketen ter wereld noemen.
En ook het in 2017 opgerichte Luckin Coffee, China’s ultragoedkope koffieaanbieder die mensen alleen met hun smartphone laat bestellen en die bekendstaat om zijn originele koffies met smaken als kaas of ham, heeft in China nu al meer winkels dan Starbucks.
Ook geografie en klimaat spelen een rol. Mensen in steden zijn vaker te zwaar dan mensen op het platteland en mensen in het noorden kampen veel vaker met overgewicht dan mensen in het zuiden van China.
Het belangrijkste verschil zit in de consumptie van koolhydraten, vetten en eiwitten. In het noorden, waar relatief veel graan groeit, consumeren mensen veel meer koolhydraten dan in het zuiden, waar meer rijst en andere voedingsmiddelen worden verbouwd. Ook dragen hoge temperaturen in het zuiden bij aan efficiëntere energieverbranding van het lichaam, wat leidt tot betere gewichtsbeheersing.
Voedselgidsen
In de nationale richtlijnen voor gewichtsbeheer, een gids die Chinezen moet helpen gezonder te eten, zijn voorbeeldrecepten opgenomen voor zeven verschillende regio’s. Zo wordt mensen in het noordoosten van China aangeraden om gestoofde vis, groente en rijst te eten. In het noordwesten wordt mensen aangeraden vaker olie- of vleesachtige noedelgerechten te bereiden.
Chinese autoriteiten zetten niet alleen in op het verspreiden van voedingsgidsen, maar ook op een brede voorlichtingscampagne op werk en school. Ze kijken naar de kwaliteit van voedsel in kantines en openen klinieken om gespecialiseerde zorg te bieden aan patiënten met ernstige overgewichtsklachten.