Het Nederlandse leger moet zo snel mogelijk groter en sterker worden, als het aan het ministerie van Defensie ligt. Naast wapens en kazernes is er vooral menskracht nodig. Aan aanmeldingen is er geen gebrek. Toch groeit de krijgsmacht maar heel geleidelijk.
Hoe komt dat? Vijf vragen over de Nederlandse krijgsmacht.
Snel doorgroeien: wat wil Defensie precies?
Afgelopen september telde de Nederlandse krijgsmacht 74.000 personeelsleden. Dat is veel te weinig, zegt niet alleen Defensie, maar ook de NAVO.
Het ministerie wil doorgroeien naar 100.000 mensen in 2030, in de wandelgangen worden zelfs nog hogere aantallen genoemd. In de begroting van dit jaar staat dat Defensie jaarlijks structureel 260 miljoen euro investeert in mensen. Daarmee moet het personeelsbestand groeien met 9000 mensen per jaar.
In 2024 heeft dat ruim 4200 nieuwe krachten opgeleverd. Daar is het aantal vertrokken medewerkers al van afgetrokken. Dit jaar zijn er tot nu toe 900 mensen bijgekomen, laat Defensie weten. Een groei dus, maar die blijft wel achter bij de ambities.
Niet alleen militairen: wie zijn er nodig?
Ruim de helft van het defensiepersoneel bestaat uit beroepsmilitairen (42.305). Zij zijn meestal werkzaam voor de landmacht, marine, luchtmacht of marechaussee. Er zijn militairen nodig op land, ter zee en in de lucht.
Een derde bestaat uit burgers (24.212) met een niet-militaire functie. Hier zijn minder vacatures voor, zegt de woordvoerder van Defensie. Wel is er behoefte aan medisch personeel, beveiligers en logistieke planners. Ook wil Defensie IT’ers en cyberspecialisten zelf opleiden via een Cyber Academy.
Dan zijn er 7483 reservisten: vrijwilligers die zo nodig ingezet kunnen worden als militair.
Hoe wordt er geworven?
Naast de reguliere diensttijd, moet vooral het ‘dienjaar’ mensen naar het leger lokken. Sinds 2023 kunnen jongeren (18+) die nog niet weten wat ze willen doen, maar de stap richting beroepsmilitair te groot vinden, een jaar meedraaien met het leger. Na een basisopleiding van twaalf weken doe je dan vijf dagen per week relatief eenvoudig, ondersteunend werk bij de landmacht, luchtmacht, marine of marechaussee.
Sinds het bestaan van het dienjaar zijn er in totaal bijna 700 dienmilitairen aangesteld. Volgens Defensie blijft 80 procent van de mensen hangen, als beroepsmilitair of als reservist. Om meer jongeren onder de 18 te bereiken, denkt Defensie nu over een korter, aangepast traject.
Waarom groeit de krijgsmacht dan toch maar langzaam?
“Op dit moment krijgen we meer aanmeldingen dan we kunnen verwerken,” laat Defensie weten. Dat komt vooral door een gebrek aan opleidingscapaciteit. “We hebben een tekort aan instructeurs, onderofficieren die anderen het vak kunnen leren.”
Ook het proces van aanmelden en keuren begint “te piepen en te kraken” door de vele aanmeldingen. Verder moeten de veiligheidsdiensten na een positieve keuringsuitslag nog een verklaring van geen bezwaar afgeven, wat ook tijd kost.
En dan schort het aan goede opleidingslocaties. Kazernes zijn verouderd, bieden te weinig ruimte en renoveren gaat langzaam.
Al met al zit er dus tijd tussen goedgekeurd worden en start van de opleiding. Defensie heeft het over zo’n twee maanden vertraging, maar Jean Debie van de Vakbond voor Burger en Militair defensiepersoneel zegt dat het regelmatig maanden langer duurt, waardoor mensen afhaken.
Hij pleit dan ook voor noodmaatregelen. “Kijk naar wat we hebben geleerd van corona. Als bijvoorbeeld ruimte een probleem is, dan moeten we maar grote tenten neerzetten op de grasvelden naast kazernes. Nood breekt wet.”
Hoe betaalt het?
Toen Rusland in 2022 Oekraïne binnenviel verdienden Nederlandse militairen nog onder het minimumloon, minder dan bij McDonalds, schreef NRC. Dat is inmiddels gelijkgetrokken. Een soldaat of matroos van 19 jaar verdient iets minder dan 1400 euro bruto per maand, vergelijkbaar met het minimumloon voor 19-jarigen.
Als je 23 jaar of ouder bent wordt dat ruim 2300 euro. Na de opleiding ligt het startsalaris iets onder de 2600 euro, vergelijkbaar met een startende mbo-geschoolde verpleegkundige. Wel volg je dan betaald een opleiding.
De enkeling die zich weet op te werken tot generaal krijgt zo’n 12.000 euro per maand.