In Frankrijk kunnen ze hun trots nauwelijks verbergen. President Emmanuel Macron hamert al jaren op de noodzaak van een gezamenlijke Europese defensie. En dezer dagen lijkt hij gelijk te krijgen. De Europese Unie is voor het eerst in de geschiedenis massaal aan het investeren in de eigen verdediging. De Fransen, de Britten en de Duitsers trekken steeds vaker samen op.
“Macron had gelijk”, meldde de Franse tv-zender TF1 onlangs. De zender noemde Macrons Europese defensie-opvattingen zelfs “de belangrijkste erfenis” van zijn presidentschap. “De geschiedenis heeft Macron gelijk gegeven”, zei politicoloog Sebastien Maillard tegen het Franse persbureau AFP.
Rouwdouwers
Ook internationaal wordt dat gevoel gedeeld. De internationale nieuwssite Politico sprak van een told-you-so moment voor Macron. “Frankrijk zat niet fout, Frankrijk was er gewoon vroeg bij”, aldus Politico. De Amerikaanse denktank Carnegie Endowment for International Peace schreef vorig jaar al: “Macron was een visionair, hij was zijn tijd vooruit”.
In de meeste commentaren wordt verwezen naar een toespraak die Macron in 2017 hield aan de Sorbonne Universiteit in Parijs, kort nadat hij was gekozen als president. Daarin sprak hij over de noodzaak van Europa om zelfstandig te worden, ook als het gaat om defensie.
De Europeanen zouden volgens hem veel meer op eigen benen moeten staan en minder afhankelijk moeten zijn van de Amerikanen. Een van de aanleidingen voor die analyse was de verkiezing in Amerika in 2016 van Donald Trump met zijn America First-opvattingen. “Macron begreep toen meteen al wat Europa zou moeten doen in een wereld vol rouwdouwers”, zei Sebastien Maillard, verbonden aan het Institut Jacques Delors.
In die periode vanaf 2017 werd die boodschap nog nauwelijks serieus opgepikt. Want de Fransen stonden altijd al bekend als anti-Amerikaans. Andere Europese leiders geloofden nog volop in de historische Atlantische band met de Amerikanen. De reacties waren soms zelfs cynisch. Macron zou alleen maar hopen op meer opdrachten voor de eigen Franse wapenindustrie.
Bovendien: het was maar een flamboyante toespraak van een welbespraakte Franse president. “Iedereen was wantrouwend. De Fransen stonden bekend als arrogant en als een land van veel woorden en weinig daden”, schreef politiek commentator Etienne Gernelle.
Oekraïne
Het kantelpunt kwam met de Russische invasie van Oekraïne. Toen kwam het gevaar ineens heel dichtbij. En de herverkiezing vorig jaar van Trump gaf veel Europese leiders het laatste zetje. Zelfs Duitsland wil nu meer geld aan defensie uitgeven dan vroeger wettelijk was toegestaan, omdat de VS niet meer als een trouwe bondgenoot wordt gezien. Berlijn heeft Frankrijk en de Britten gepolst om hun kernwapens in te zetten om Duitsland en andere Europese landen te beschermen.
“Macron zag dat er een nieuw tijdperk was aangebroken en zag dat er méér moest gebeuren”, schreef Camille Grand van The European Council on Foreign Relations.
Het is niet zo heel gek dat het Emmanuel Macron was die de Europeanen met vertraging wakker heeft geschud, zei de Frans-Amerikaanse onderzoeker Romuald Sciora tegen tv-zender Public Senat. De Fransen hebben zich sinds de naoorlogse generaal De Gaulle altijd al als een eigenzinnige Europese supermacht gedragen, ook omdat ze zich dat konden veroorloven. “Frankrijk is een militaire grootmacht in de wereld. Het is het enige EU-lid met kernwapens. En Frankrijk is een permanent lid van de VN-Veiligheidsraad.”
Populariteit Macron
In Frankrijk zelf is de populariteit van Macron de laatste acht jaar flink gedaald. Maar in recente peilingen krabbelt hij juist weer wat op. Dat komt mede door zijn actieve diplomatie rond Europa en Oekraïne.
De Franse president lijkt te oogsten wat hij sinds zijn Sorbonne-toespraak in 2017 heeft gezaaid. EU-leiders scharen zich meer en meer achter het idee van een ‘Europese autonomie’. The Washington Post schreef deze week over “Macrons diplomatieke comeback”.
“Het risico is natuurlijk dat we nu chauvinistisch overkomen alsof we willen zeggen: zie je wel, ik zei het toch”, zei minister van Defensie Sébastien Lecornu kort geleden op de Franse radio. “Dus ik ga nu echt niet zeggen dat we eindelijk gelijk krijgen. Maar toch…”