De georganiseerde misdaad profiteert sterk van politieke spanningen en technologische ontwikkelingen. Dat staat in een rapport van de Europese politiedienst Europol over de stand van zaken van de misdaad in Europa. Het bureau ziet dat de georganiseerde misdaad steeds meer een destabiliserende werking heeft op de samenleving.
“Dit is een wake-up call”, zegt Europol-directeur Catherine de Bolle, die concludeert dat de georganiseerde misdaad groeit en gevaarlijker wordt. “Het dna van de georganiseerde misdaad transformeert.”
Europol bedoelt daarmee dat een steeds groter deel van de georganiseerde misdaad zich online afspeelt. “De aanpassing gaat sneller dan we ooit hebben gezien”, aldus De Bolle. Rekruteren, communiceren, betalingsverkeer, witwaspraktijken: het kan allemaal online.
De ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) werken bovendien als aanjager voor allerlei criminele praktijken. Zaken als cyberaanvallen en online fraude kunnen geautomatiseerd worden. Het is steeds makkelijker om materiaal te fabriceren waarmee mensen onder druk kunnen worden gezet. Misdaadorganisaties werken door AI grootschaliger en sneller, en ze kunnen allerlei veiligheidsmaatregelen omzeilen.
Ontwrichten van samenlevingen
Een grote zorg van de veiligheidsdienst is dat misdaad niet meer hoofdzakelijk draait om geld verdienen, maar steeds vaker gericht is op het ontwrichten van een samenleving. Misdaadorganisaties springen vaker in op politieke spanningen. Dat doen ze al dan niet in opdracht van zogenoemde statelijke actoren (personen gelieerd aan de regering van een land), die criminele netwerken en hun infrastructuur geregeld inzetten voor een politiek doel.
Criminele organisaties mogen dan bijvoorbeeld in dat land opereren in ruil voor hun diensten, zoals cyberaanvallen of desinformatiecampagnes. Ook zegt Europol dat misdaadnetwerken worden gebruikt voor corruptie en witwassen. Zo kunnen regeringen ontkennen dat ze direct betrokken zijn en bijvoorbeeld sancties omzeilen.
Ook maakt het bureau zich zorgen om de vaak jonge mensen die geronseld worden om ‘het vuile werk’ op te knappen. Zij lopen veel risico en vangen vaak de klappen op, zodat mensen hoger in de organisatie buiten schot blijven.
‘Dit is een race’
Europol noemt dit alles zeer destabiliserend voor lidstaten. Het bedreigt de economie, de maatschappij, en laat het vertrouwen van mensen afbrokkelen. De Bolle benadrukt dat Europa zich net zo snel moet aanpassen.
Het bestrijden van die misdaad kunnen de handhavende instanties volgens haar ook niet alleen. Ze pleit voor samenwerking tussen overheden en bedrijven om misdaadnetwerken buiten te houden, en om mensen meer kennis bij te brengen over bijvoorbeeld online fraude.