Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid moet van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) onrechtmatig verzamelde persoonsgegevens van leden van moslimgemeenschappen vernietigen. Dat moet over twee maanden gebeuren, zodat mensen de tijd krijgen om in te zien wat er over hen is geregistreerd.
Ambtenaren van het ministerie stelden tussen 2015 en 2021 “zonder specifieke wettelijke grondslag” onderzoek in naar personen, organisaties en netwerken binnen de moslimgemeenschappen, “zonder betrokkenen daarvan op de hoogte te stellen”, schrijft de AP.
In 2021 onthulde NRC dat zeker tien Nederlandse gemeenten een particulier onderzoeksbureau hadden ingehuurd om onderzoek te doen naar religieuze organisaties. Daarbij werden ook undercovermethoden gebruikt die niet waren toegestaan.
Twee jaar later bleek dat het ministerie ook onderzoek had gedaan naar moslims en moskeeën waarbij persoonsgegevens verwerkt waren, terwijl de juridische grondslag hiervoor ontbrak.
Totaalaantal onderzoeken blijft onduidelijk
De AP startte in september 2023 een onderzoek hiernaar. Daaruit bleek dat zeker 31 mensen specifiek waren onderzocht. Honderden anderen werden genoemd in de vele documenten die de waakhond heeft ingezien. Het is vanwege de “summiere schriftelijke verslaglegging” niet duidelijk hoeveel mensen er precies zijn onderzocht. Ook van wie er welke persoonsgegevens zijn gedeeld, is volgens de AP niet volledig duidelijk.
In de periode 2016-2019 liet het ministerie twaalf onderzoeken uitvoeren, zonder de onderzochte moskeeën en personen daarvan op de hoogte te stellen.
Het verzamelen van de persoonsgegevens was illegaal, omdat het zonder wettelijke basis gebeurde en omdat het ministerie er niet open over was, oordeelt de AP. “Bovendien was het discriminerend, omdat het voornamelijk gaat om mensen met een islamitische achtergrond. Dit schaadt het vertrouwen van mensen in de overheid”, schrijft AP-voorzitter Aleid Wolfsen.
Omdat in 2023 de toenmalige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid excuses heeft aangeboden en het ministerie zich heeft ingespannen om mensen actief te wijzen op hun mogelijkheid om een inzageverzoek te doen, wordt het AP-onderzoek nu afgesloten. Er zijn geen verdere maatregelen nodig, schrijft de AP in een brief aan het ministerie.