Een onverwachte toenadering van de Amerikaanse president Trump tot Iran eerder deze week, brengt de twee landen morgen weer om de tafel. Trump wil een nieuw atoomakkoord sluiten nadat hij in 2018 zelf uit de bestaande nucleaire deal was gestapt. Alles om volledige ontmanteling van het Iraanse atoomprogramma af te dwingen. Maar wat heeft Iran aan een nieuw atoomakkoord? En waarom staat dat land open voor het gesprek?
De belangrijkste prikkel is dat de Verenigde Staten in ruil voor een atoomakkoord de economische sancties tegen Iran beloven op te heffen. “Het gaat heel slecht met de Iraanse economie. De inflatie is boven de 30 procent, de muntwaarde is het afgelopen jaar ruim gehalveerd en er is een tekort aan alles, inclusief elektriciteit”, zegt Iran-deskundige Peyman Jafari. “De onvrede onder de bevolking is groot, men heeft behoefte aan lucht. Dat merkt de Iraanse regering ook. Ze willen stabiliteit en kunnen geen oorlog met de VS gebruiken.”
‘Groot gevaar’
Iran wil dus praten, maar is niet te spreken over de Amerikaanse ‘dreigementen’. Zo zei president Trump dat Iran “in groot gevaar verkeert als de gesprekken niet succesvol zijn”. Eerder zei hij dat hij hoopt dat Iran opnieuw wil onderhandelen omdat “militair moeten ingrijpen verschrikkelijk zou zijn”.
Trump doelt daarmee op aanvallen op Iraanse kerninstallaties, die Israël dan zou leiden. Israël wil net als de VS voorkomen dat Iran een kernwapen ontwikkelt.
Trumps oorlogstaal leidt tot zenuwen onder de Iraanse bevolking, vertelt Jafari. “Bij elke escalatie gaat de dollar in waarde omhoog en daalt de Iraanse munt. De koopkracht daalt en alles wordt duurder. Bovendien zijn mensen bang voor een oorlog: de afgelopen twintig jaar hebben ze niets dan destructieve oorlogen gezien in het Midden-Oosten. Men is bang en wil dat er een akkoord komt en dus stabiliteit.”
Oprecht?
De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Abbas Araghchi schrijft in een ingezonden brief in The Washington Post dat Iran twijfels heeft over “de oprechtheid en de intenties” van het gesprek en “de maximale druk” die de VS uitoefent op Iran. “De trotse Iraanse natie zal nooit dwang accepteren. We hebben in het verleden niet toegegeven aan dreigementen en zullen dat nu en in de toekomst niet doen”, schrijft hij.
Iran wil niet direct praten met de VS, alleen via bemiddelaar Oman, waar de gesprekken ook plaatsvinden. Iran-kenner Jafari verwacht niet dat er meteen een akkoord komt.
“Het is belangrijk dat beide partijen concessies doen. De VS stelt hoge eisen. Naast de ontmanteling van het atoomprogramma, willen ze dat Iran afstand doet van langeafstandsraketten en stopt met het steunen van bondgenoten. Dat is onacceptabel voor Teheran. Tegelijkertijd wil Trump in Washington kunnen zeggen dat hij iets heeft bereikt. Beide partijen moeten dus realistische eisen stellen.”
Binnen de Iraanse politiek zijn de meningen verdeeld. “Het grootste gedeelte van de elite, inclusief ayatollah Khamenei, heeft groen licht gegeven voor het gesprek. Men is echt bereid om een akkoord te sluiten”, zegt Jafari. “Maar er zijn ook hardliners die tegen de besprekingen zijn, omdat ze de VS niet vertrouwen.”
‘Enige manier’
Iran heeft inmiddels al veel uranium verrijkt, namelijk 60 procent. Voor een atoombom is 90 procent nodig, net als een kernkop en raket. Er is geen bewijs dat Iran daadwerkelijk aan een atoombom werkt.
Maar door de dreigende taal van Trump klinken er in Iran ook andere geluiden, vertelt Jafari: “Er zijn mensen die zeggen: de enige manier om ons te beschermen als de VS en Israël overgaan tot oorlog, is het hebben van een kernwapen.”