Al tientallen jaren gaat het op dezelfde manier: wil je een nieuwe baan, dan schrijf je een sollicitatiebrief. Maar dit geven we steeds vaker uit handen. Steeds meer sollicitanten gebruiken kunstmatige intelligentie (AI) bij hun sollicitatie. En ook bedrijven maken bij sollicitaties in toenemende mate gebruik van AI, blijkt uit een belronde van de NOS.
Sollicitanten zetten de technologie in voor het opstellen van cv’s en motivatiebrieven, maar ook het voorbereiden van gesprekken zelf. Voor werkgevers zijn er zelfs AI-avatars die gesprekken voeren. Het roept de vraag op of AI het sollicitatieproces eerlijker of juist ondoorzichtiger maakt.
Bij het schrijven van een motivatiebrief is jezelf goed op papier uitdrukken niet altijd makkelijk. Jackie Vedder (18) herkent dit maar al te goed. “Ik ben echt slecht in dat soort ‘doen alsof’-tekstjes”, vertelt ze. “Dus ik vroeg aan ChatGPT: ‘Schrijf een profielstukje voor op mijn cv.’ En het was raak.”
Ze is niet de enige. Volgens sollicitatie-expert Aaltje Vincent is dit de moderne variant van hulp vragen aan je tante of buurman. “Mensen vinden het schrijven van sollicitatiebrieven moeilijk. Nu helpt een chatbot in plaats van een familielid.”
Ook Djurre Holtrop, hoofdonderzoeker bij Tilburg University, ziet kansen: “AI kan helpen om kwaliteiten beter onder woorden te brengen, zonder dat het oneerlijk wordt. Als je er eerlijk mee omgaat, vergroot je je kansen.”
Digitale tussenpersonen
Sommige bedrijven zetten AI in aan hun kant van het sollicitatieproces. Het platform Welovehumans laat kandidaten praten met een AI-avatar. Die stelt vragen en maakt op basis daarvan een profiel van de kandidaat. Bij techbedrijf Photonfirst werkt het goed, zegt personeelsmanager Sjouke Blom. “Het scheelt zoektijd. Je merkt dat mensen die zich via dit platform aanmelden echt op zoek zijn naar een baan. Dat is anders dan wanneer wij zelf mensen benaderen via LinkedIn, waar de respons heel laag is.”
Volgens Vincent zitten er voor- en nadelen aan zulke systemen. “Ze kunnen het makkelijker maken om te solliciteren, vooral voor mensen die minder taalvaardig zijn”, zegt ze. “Maar ik heb er moeite mee dat het klinkt alsof het eenrichtingsverkeer is. Wij vragen, jij antwoordt. Dat is niet meer anno 2025.”
Verantwoording wordt verplicht
Het gebruik van kunstmatige intelligentie roept ook vragen op. Hoe weet een werkgever nog wat echt is? In de praktijk blijkt dat sommige sollicitanten hun cv flink oppoetsen met hulp van AI – soms met informatie die niet klopt.
Voor bedrijven gelden sinds dit jaar strengere regels als ze AI inzetten voor sollicitaties. Het gaat dan bijvoorbeeld om AI-hulp bij screening of bij het voeren van de gesprekken. Volgens Holtrop zijn bedrijven hier nog niet goed op toegerust. “Veel organisaties hebben nog geen strategie voor AI in sollicitaties.”
Ondertussen is het voor sollicitanten vaak nog onduidelijk of ze AI mogen gebruiken, ziet Holtrop. Vanaf volgend jaar zomer maakt de EU het wel verplicht om als je solliciteert of redigeert met behulp van AI, dit duidelijk te maken.
Jackie Vedder ondervond ook de beperking van AI: “Ik vergat door ChatGPT een paar belangrijke details en kreeg daar veel vragen over. Ik ben uiteindelijk ook niet gebeld voor een formele sollicitatie. De volgende keer schrijf ik mijn motivatie weer lekker zelf, dan weet ik zeker dat ik niets belangrijks vergeet.”