Vijf hulporganisaties die al langer kritiek hebben op het Israëlbeleid van het kabinet zijn blij met de aankondiging van minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken dat hij een onderzoek wil naar de humanitaire blokkade van Gaza. Veldkamp vindt dat Israël de mensenrechten en democratische principes niet meer respecteert.
Die principes zijn afgesproken in een verdrag tussen Israël en de Europese Unie. De NSC-minister wil daarom dat de Europese Unie een onderzoek begint naar naleving van het verdrag. Veldkamp noemt het zelf “een streep in het zand”. “We willen een duidelijk politiek signaal geven aan Israël.”
Tot dat onderzoek er is, zal Nederland verlenging van het verdrag blokkeren. Eerder vroegen Spanje en Ierland al om opschorting van het verdrag. In een nieuw systeem dat Israël heeft aangekondigd voor hulp aan Gaza heeft Veldkamp niet veel vertrouwen, blijkt uit een brief aan EU-buitenlandchef Kallas.
Rode lijn
Hulporganisaties die al langere tijd stevige kritiek hebben op het kabinetsbeleid reageren verheugd op de aankondiging van Veldkamp, al had zo’n stap volgens hen al veel eerder genomen moeten worden.
“Deze koerswijziging is laat, maar beter laat dan nooit”, zegt Karel Hendriks, directeur van Artsen zonder Grenzen. “Het is een belangrijke stap in de goede richting en echt een breuk met hoe we Israël tot nu toe bejegenden. Veldkamp noemt het een streep in het zand, ik noem het een rode lijn.”
Save the Children noemt het “fijn dat de minister zich eindelijk wat aan lijkt te trekken van het internationaal humanitair recht”. “Nederland isoleerde zich heel erg in Europa. Het is belangrijk dat dit nu verder wordt opgepakt in Europees verband.”
Ook Oxfam Novib, dat al langer pleit voor het opschorten van het EU-associatieverdrag, vindt dat Nederland laat tot inkeer is gekomen. “Het is beschamend dat het Nederlandse kabinet nu pas begint over het doen van onderzoek. Het is evident dat de Israëlische regering het verdrag schendt. Het is absurd dat een land dat het internationaal recht zo aan zijn laars lapt, tot op de dag vandaag deze handelsvoordelen krijgt van de Europese lidstaten.”
Directeur Rolien Sasse van vredesorganisatie PAX noemt het “goed dat de druk vanuit de samenleving nu effect lijkt te hebben en minister Veldkamp eindelijk een eerste stapje lijkt te zetten”. Tegelijk is het volgens haar een moment “dat moet blijken dat deze regering daadwerkelijk Israël onder druk durft te zetten”.
Nog veel vragen
Er zijn nog veel vragen bij de ngo’s over wat het besluit van Veldkamp in de praktijk zal gaan betekenen, en wanneer er concrete resultaten zichtbaar zullen zijn. “Er moet nu humanitaire hulp naar binnen”, zegt Amnesty International. Ook wil de organisatie dat er zo snel mogelijk “onafhankelijke mensenrechtenwaarnemers en onderzoekers van het Internationaal Strafhof Gaza in” gaan.
Rug recht houden
Jaap Hamburger, voorzitter van Een Ander Joods Geluid, vindt ook dat Nederland aan de late kant is met dit besluit. Wel vindt hij het goed dat Veldkamp kort voordat hij afreist naar een informele ontmoeting met andere buitenlandministers in Warschau met de boodschap is gekomen.
“Hoeveel reële pijn Israël van deze opschorting ervaart, valt te bezien – al zal het land het wel weer duiden alsof Nederland definitief de kant van de antisemieten heeft gekozen”, zegt Hamburger. “Hopelijk houdt Veldkamp zijn rug recht.”
Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) reageert met “gemengde gevoelens” op het besluit van Veldkamp. “Dat de minister druk op de ketel wil zetten om de hulp op gang te brengen, is begrijpelijk”, zegt directeur Naomi Mestrum.
“Maar om nu al te zeggen dat het nieuwe systeem waar Israël aan werkt niet voldoet is voorbarig en daardoor kwalijk. Want hoe weet de minister dit? Volgens Mestrum heeft Israël “jarenlange ervaring met het leveren van hulp in talloze internationale crisissituaties en is het hier prima toe in staat”.
Het vorige systeem voor het leveren van hulp aan Gaza “voldeed niet”, zegt Mestrum. “Zelfs de Palestijnse Autoriteit heeft al vaker gezegd dat Hamas het voedsel steelt en de bevolking onderdrukt. En Veldkamp schrijft ook in zijn brief dat Hamas onmiddellijk alle gijzelaars moet vrijlaten en dat er geen plek is voor Hamas in een toekomstig bestuur van de Gazastrook.”