De Chinese president Xi is aangekomen in Moskou. Een blijk van stabiliteit en betrouwbaarheid, dat zijn de woorden waarmee de Chinese staatsmedia de ontmoeting tussen de twee grootmachten beschrijven. Er wordt een reeks nieuwe overeenkomsten getekend, maar bovenal toont China zich met dit bezoek een loyale bondgenoot, ongeacht de internationale druk vanuit het Westen.
Ook de boodschap aan de Amerikaanse president Trump is helder: ondanks Amerikaanse pogingen om toenadering tot Rusland te zoeken, blijft de band tussen China en Rusland onveranderd sterk. Al lijkt die boodschap inmiddels wat achterhaald: waar Moskou en Washington enkele weken geleden nog dicht bij een akkoord over de oorlog in Oekraïne leken, lijkt Trump nu toch de voorkeur te geven aan een deal met Zelensky.
Aan de rest van de wereld wil Peking laten zien dat waar de VS verdeeldheid zaait, China verbindt. In werkelijkheid valt dat tegen. Niet alleen waarschuwde Peking landen onlangs nog om geen deals ten koste van China te sluiten, maar China’s bondgenootschap met Rusland gaat ook direct in tegen Europese belangen. Dat laatste lijkt China weinig te deren.
Ruslands belangrijkste handelspartner
China is, net als voor ruim 120 andere landen ter wereld, de grootste handelspartner van Rusland. Vorig jaar bereikte de Chinees-Russische handel een recordniveau van 245 miljard dollar (bijna 220 miljard euro), meer dan een verdubbeling ten opzichte van 2020.
Toch is de handelsrelatie tussen China en Rusland anders dan de meeste Chinese handelsrelaties; deze is namelijk redelijk in balans. Waar China met de meeste landen een ruim handelsoverschot heeft, zoals met de VS, is het verschil tussen China’s import uit Rusland en export naar Rusland minder dan 10 procent.
China importeert grote hoeveelheden goedkope olie en gas uit Rusland. Sinds de westerse sancties tegen Rusland zijn ingevoerd, heeft China aanzienlijk kunnen profiteren van lagere prijzen voor Russische energieproducten.
Machtsverhouding
China exporteert vooral auto’s, zendapparatuur en goederen die zowel een civiele als militaire toepassing hebben. Volgens Amerikaanse inlichtingendiensten is Rusland voor 90 procent afhankelijk van China voor micro-elektronica, essentieel voor de bouw van raketten, tanks en vliegtuigen.
De handel mag in valuta dan wel in balans zijn, de machtsverhouding is dat niet. Rusland is strategisch sterk afhankelijk van China. China daarentegen heeft alternatieven. China en Rusland zullen deze week nieuwe overeenkomsten tekenen. De inhoud daarvan is niet bekendgemaakt.
In China is er de afgelopen weken ook veel aandacht voor de relatie met Europa. Vorige week hief China nog een deel van de sancties tegen Europarlementariërs en hun gezinnen op. Een handreiking van China aan de Europese Unie, bedoeld om de banden weer aan te halen.
De handelsoorlog waarin China en de VS verwikkeld zijn, heeft het nagenoeg onmogelijk gemaakt voor China om zijn spullen op de Amerikaanse markt te verhandelen. De Europese markt biedt hierin mogelijke alternatieven.
In een toespraak ter ere van 50 jaar diplomatieke betrekkingen tussen China en de EU zei Xi deze week bereid te zijn om samen te werken en de relatie met de EU te verbreden. Maar aan deze woorden lijkt de EU weinig boodschap te hebben.
Gisteren uitte de EU kritiek op China’s rol in de oorlog in Oekraïne, waarbij het benadrukte dat Rusland zijn militaire acties niet op dezelfde schaal zou kunnen voortzetten zonder de steun van China.
Nieuwe wereldorde
Eén ding is wel duidelijk: de oorlog in Oekraïne en de ontwrichting binnen Europa die mede het gevolg is van China’s steun aan Rusland lijken voor Xi ondergeschikt aan het beeld dat hij graag van zichzelf en China als redelijke onderhandelaar wil neerzetten.
“Tachtig jaar geleden verenigden rechtvaardige krachten over de hele wereld, waaronder China en de Sovjet-Unie, zich om een gemeenschappelijke vijand te bestrijden en zegevierden over het fascisme”, valt te lezen in een artikel geschreven door Xi in de Russische krant de Gazette.
“Maar vandaag brengen unilateralisme, hegemonie en intimidatie ernstige schade toe en staat de mensheid opnieuw op een kruispunt tussen eenheid of verdeeldheid, dialoog of confrontatie”. Zonder het expliciet te benoemen, beschuldigt China de VS ervan wereldwijde onrust te zaaien, terwijl het zichzelf presenteert als voortrekker van een nieuwe wereldorde.