Voormalige Britse commando’s hebben in het BBC-programma Panorama verklaringen afgelegd over oorlogsmisdrijven die hun collega’s zouden hebben begaan bij missies in Irak (2003-2011) en Afghanistan (2001-2021). Ze zeiden dat ze met eigen ogen hebben gezien dat collega’s geboeide gevangenen en ongewapende burgers in hun slaap doodschoten. Zelfs kinderen werden niet gespaard, stellen ze.
De BBC sprak meer dan dertig getuigen die bij de SAS (leger) of SBS (marine) hebben gediend of gestationeerd waren. Omdat ze een geheimhoudingsplicht hebben, vertelden ze anoniem over wat ze naar eigen zeggen hebben gezien.
Routine
“Ik zag de rustigste jongens flippen, psychopathische trekjes krijgen. Ze waren losgeslagen, voelden zich onaantastbaar”, zegt een SAS-veteraan die in Afghanistan diende.
Het doden van gevangenen werd volgens hem routine. “Ze fouilleerden ze, ze boeiden ze en schoten ze dood.” Daarna werden de handboeien afgedaan en een pistool naast het slachtoffer gelegd, zodat het leek of hij gewapend was geweest.
Een andere collega verklaarde dat verdachten die al eens waren vrijgelaten, geen kans hadden als ze opnieuw werden opgepakt. “Dan gingen we erheen met de bedoeling om hen te doden.”
Een SBS-veteraan zei dat iedereen in onder controle gebracht gebied werd doodgeschoten. Bij een van de missies verzorgde een medicus iemand die nog ademde. “Een van onze jongens ging erheen. Er klonk een knal. Hij schoot hem zonder een moment te twijfelen door het hoofd. Compleet onnodig. Dit was moord.”
Iedereen wist het
Een SAS-veteraan zag in Irak hoe een ongewapend persoon van wie geen enkele dreiging uitging, werd geëxecuteerd. Dat incident is nooit onderzocht. Volgens hem wisten alle hoger geplaatste commandanten ervan. Een andere getuige bevestigt dat. “Zonder dat het werd uitgesproken, was er toestemming voor wat er gebeurde.”
Bij het opstellen van verslagen, gaven juridische adviseurs en officieren tips om te voorkomen dat de militaire politie argwaan kreeg. Ze vroegen bijvoorbeeld of de commando’s zich konden herinneren dat iemand een verdachte beweging had gemaakt. “O ja, dat weet ik nog”, zeiden ze dan.
Cameron
Afghaanse militairen en politici kregen wel argwaan. De toenmalige president Karzai kreeg klachten over het optreden van Britse commando’s. Hij sprak herhaaldelijk zijn zorgen uit tegen de toenmalige Britse premier David Cameron (2010-2016).
Een woordvoerder van Cameron zei tegen de BBC dat “voor zover Cameron zich kan herinneren” de vragen van Karzai over de NAVO-troepen in het algemeen gingen en dat Karzai niet specifiek naar incidenten met de Britse commando’s had gevraagd.
In het VK loopt al sinds 2022 een onderzoek naar gedragingen van de SAS in Afghanistan tussen 2010 en 2013. Camerons woordvoerder zei dat hij de uitkomsten van dat onderzoek wil afwachten, maar dat elke suggestie dat Cameron beschuldigingen in de doofpot stopte “totale onzin” is.
Het Britse ministerie van Defensie zei tegen de BBC dat het “niet passend” is om te reageren op beschuldigingen die mogelijk in het lopend onderzoek aan de orde komen.
Opvallend is dat Britse speciale eenheden de komst naar het VK hebben tegengehouden van Afghaanse collega’s met wie ze eerder zij aan zij tegen de Taliban vochten. Toen de Britten in 2021 uit Afghanistan vertrokken, zijn tientallen van deze Afghanen door de Taliban mishandeld, gemarteld of vermoord.
De BBC schreef vorig jaar dat de aanvragen voor toelating van Afghaanse collega’s zijn afgewezen, omdat ze – eenmaal in het VK – ondervraagd zouden kunnen worden en mogelijk bewijsmateriaal zouden leveren in een onderzoek naar oorlogsmisdaden.