De kans wordt steeds kleiner dat nog dit jaar de huren voor sociale huurwoningen worden bevroren. Het plan om voor deze woningen twee jaar geen huurverhoging toe te staan hebben coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB vorige maand tijdens nachtelijke onderhandelingen over de voorjaarsnota bedacht. Volgens critici is dat nachtwerk aan de kwaliteit van het voorstel te zien.
Van links tot rechts was er kritiek in de Tweede Kamer, zo bleek tijdens een Kamerdebat. De lagere huurinkomsten voor woningcorporaties zorgen ervoor dat die minder nieuwe huurwoningen gaan bouwen. Daardoor wordt het woningprobleem in de sociale sector alleen maar groter, zeggen zij. De huurbevriezing levert huurders 16 tot 25 euro per maand op.
“Dit plan betekent een bouwbevriezing”, zegt D66-Kamerlid Vijlbrief richting de PVV. Kamerlid De Hoop van GroenLinks-PvdA: “Populisme ten voeten uit: mooie beloften en je daarna niet verantwoordelijk voelen voor de chaos die je hebt gecreëerd.” De SP spreekt van een politieke puinhoop. De verwijten aan het adres van de PVV zijn groot omdat partijleider Wilders het plan claimde als een overwinning uit zijn verkiezingsprogramma.
“Iedereen die langer dan drie minuten nadenkt weet dat dit een ramp is voor de woningmarkt”, zegt SGP-Kamerlid Flach. “Waarom heeft de PVV niet gekozen iets via de inkomens te doen voor deze groep mensen? Dit is een sigaar uit eigen doos die ontploft in het gezicht van de meeste huurders.” Ook CDA, ChristenUnie en JA21 hebben grote bezwaren. Zelfs regeringspartij NSC geeft toe liever iets anders voor de inkomenssteun van mensen te doen.
Bouw van 150.000 woningen op het spel
Het helpt niet dat minister Keijzer van Volkshuisvesting (BBB), die het voorstel moet uitvoeren, het ook niet zo’n goed idee vindt. De huurbevriezing zet niet alleen de bouw van 85.000 sociale huurwoningen op het spel, maar ook die van 70.000 woningen in andere sectoren. Woningcorporaties moeten zich door geldgebrek mogelijk terugtrekken uit gemengde woningprojecten met ook middenhuur-, vrijesector- en koopwoningen. Deze vertraging in de bouw is later niet meer in te halen, waarschuwt Keijzer.
Vanmorgen werd duidelijk dat Aedes, de brancheorganisatie van de woningcorporaties, definitief naar de rechter stapt om de bevriezing van de sociale huren tegen te houden. Ook budgetorganisatie Nibud, die adviseert over het inkomen van huishoudens, vindt de huurbevriezing een slecht idee. Gezinnen kunnen een gewone huurstijging dit jaar betalen omdat ook de inkomens stegen, blijkt uit cijfers. En na een huurbevriezing komt er meestal een grote huurstijging. Voor gezinnen veel vervelender dan een geleidelijke stijging.
Keijzer vindt dat de woningcorporaties structurele compensatie moeten krijgen voor het mislopen van investeringsruimte. Dat zal tijdens de jaren dat de huurbevriezing geldt zo’n 35 miljard euro zijn, maar daarna verder doorwerken. De schatting is dat het in 2030 zo’n 1,5 miljard per jaar is. Hier moeten de coalitiepartijen en het kabinet dan nieuwe afspraken over maken. Minister Heinen van Financiën (VVD) heeft al gezegd dat dat niet makkelijk is.
Erg krap voor 1 juli
Bij de nachtelijke onderhandelingen zijn de coalitiepartijen ook vergeten dat een half miljoen sociale woningen van particuliere verhuurders zijn. Die mogen vooralsnog hun huren wél verhogen, wat volgens veel partijen niet eerlijk is voor deze groep huurders. Als ook deze huren moeten worden bevroren, moet er ook voor deze particuliere verhuurders een compensatie worden bedacht.
Het wetsvoorstel, waar dus grote bezwaren tegen zijn, ligt nu bij de Raad van State voor juridisch advies. Het moet daarna nog door de Tweede en Eerste Kamer worden goedgekeurd. En zonder de steun van GroenLinks-PvdA en andere oppositiepartijen in de Eerste Kamer wordt dat vrijwel onmogelijk. Al met al lijkt het voor Keijzer erg kort dag te worden om de huurbevriezing vóór 1 juli nog netjes te regelen.