Met een omhelzing, wat ferme handdrukken en brede grijnzen hebben premier Schoof en NAVO-chef Rutte ‘kennisgemaakt’ in Brussel. Ze kennen elkaar al jaren, maar vandaag was de eerste officiële ontmoeting in hun huidige functie. Extra investeringen in defensie en de naderende NAVO-top in Den Haag stonden bovenaan de agenda.
“Als je nog steeds tijd hebt om te fietsen door je thuisstad dan zal je zien dat de logistieke operatie goed op gang is”, zei Schoof tegen Rutte, die bekendstaat als fervent fietser. “Premier Schoof, dear Dick, altijd goed om je te zien”, had Rutte de persconferentie geopend. In Engels met een Nederlands accent beantwoordden ze vragen van de pers.
Extra 19 miljard per jaar
Journalisten vroegen onder meer naar de miljardeninvesteringen die de NAVO wil zien van Nederland. Om aan de wens van het bondgenootschap te voldoen moet jaarlijks minstens tussen de 16 en 19 miljard euro extra in defensie worden gestoken. Minister van Defensie Brekelmans maakte dat gisteren bekend in een Kamerbrief.
Schoof benadrukte dat het kabinet er nog geen besluit over heeft genomen. De brief noemde hij een “technische exercitie” om op een rij te krijgen wat er nodig is. De premier ging niet in op de vraag waar het geld vandaan moet komen.
Eis van de VS
Het jaarlijkse bedrag dat Brekelmans noemde in zijn brief moet stapsgewijs leiden tot 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Het militaire bondgenootschap wil daarnaast dat er ook 1,5 procent wordt besteed aan ondersteunende zaken, zoals infrastructuur die het leger ten goede komt. Bij elkaar vormt dat 5 procent van het bbp, de eis die vanuit Washington is gesteld aan NAVO-leden.
Een journalist in de zaal wilde weten waarom de lidstaten extra geld moeten inleggen voor een land waarvan de president zegt dat hij Poetin vertrouwt. Rutte en Schoof verwierpen die conclusie. “We moeten er zeker van kunnen zijn dat we de vrede behouden in Europa”, legde Schoof uit. Dat is de belangrijkste reden dat Europa volgens de premier fors meer moet investeren.
De oorlogsindustrie van Rusland draait op volle toeren. In drie maanden tijd produceren de Russen meer munitie dan de hele NAVO in een jaar, zei Rutte. “Terwijl ze qua economie maar 1/25 van de NAVO vormen.” Lidstaten moeten volgens hem daarom aan de slag om zowel Oekraïne als de rest van Europa te beschermen.
De lidstaten geven al ruim vier keer meer uit aan defensie dan Rusland. Experts zijn erover verdeeld hoe groot de dreiging van een Russische inval in de NAVO is. Áls het Russische leger nu een lidstaat aanvalt, zo zei Rutte op de persconferentie, dan zal het verliezen. Het bondgenootschap moet volgens hem echter fors investeren om ook in de toekomst veilig te blijven.
De secretaris-generaal en premier prezen elkaars inzet voor de veiligheid van het continent. Nederland speelt volgens Rutte “een cruciale” voortrekkersrol. Schoof bedankte de voormalige premier dat “mede dankzij jouw inspanning” voor het eerst sinds de oprichting van de NAVO een top is op Nederlandse bodem.
Komt Zelensky?
Een van de grote vragen over de top in Den Haag is of de Oekraïense president aanwezig is. Schoof zei dat hij en Rutte Zelensky “graag zouden willen uitnodigen”. Maar de NAVO-chef zei dat het programma nog niet rond is en dat er binnenkort “iets” wordt bekendgemaakt. Bronnen binnen de alliantie zeiden onlangs dat de VS bezwaar heeft gemaakt tegen de komst van Zelensky.
Op 5 juni komen de 32 ministers van Defensie van het bondgenootschap samen. Op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel moet dan duidelijk worden hoe de lidstaten denken over de nieuwe norm voor defensie-uitgaven. Diverse landen, waaronder Nederland volgens de Algemene Rekenkamer, halen nu al niet de huidige norm van 2 procent van het bbp. Er worden twijfels geuit over de haalbaarheid en noodzaak van 3,5 procent. “Er ligt veel focus op die bijeenkomst”, sloot Schoof af.